«Η ζωή μου άλλες φορές είναι ωραία κι άλλες μία κόλαση. Κόλαση όταν δεν έχεις παρέα. Χθες ήταν μία κόλαση, γιατί δεν με ήθελε κανένας για παρέα» έγραφε ο 15χρονος αυτόχειρας που συγκλόνισε το πανελλήνιο στο ημερολόγιό του. Η μοναξιά –απόρροια της απόρριψης που ένιωθε ο μαθητής από την Αργυρούπολη– αποτυπώνεται γλαφυρά στις σελίδες του ημερολογίου του. Η είδηση της αυτοκτονίας του 15χρονου επανέφερε στις μνήμες την περίπτωση του Βαγγέλη Γιακουμάκη.

Η αυτοκτονία που σόκαρε το πανελλήνιο είναι ένα ακόμη καμπανάκι για γονείς, εκπαιδευτικούς, αλλά και το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας, αφού ο εκφοβισμός φαίνεται πως έχει διεισδύσει στα σχολεία, κάτι που κάνει το φαινόμενο ακόμη πιο εφιαλτικό. Το People ζήτησε από την ψυχολόγο Σοφία Αντύπα κάποιες συμβουλές προς τους γονείς για τη διαχείριση καταστάσεων στις οποίες υπάρχει η υποψία πως το παιδί τους έχει πέσει θύμα bullying.

«Ο εκφοβισμός ή ο τραμπουκισμός που δέχεται ένα παιδί στο σχολείο ή στο πανεπιστήμιο είναι ένα θέμα που αφορά πολλές οικογένειες, είτε σε μεγάλες πόλεις είτε στην επαρχία. Είναι ένα θέμα που απασχόλησε πολύ τα μέσα μαζικής ενημέρωσης όλον αυτό τον καιρό λόγω του θλιβερού τέλους του 15χρονου αγοριού στην Αργυρούπολη. Οι μαρτυρίες ως τώρα μιλούν κυρίως για χλευασμό και ξύλο που είχε δεχτεί από άλλους εφήβους. Το μαρτύριο που ενδεχομένως βίωνε το αγόρι αυτό, αλλά και όλων των παιδιών που εσκεμμένα εκφοβίζονται από άλλα, είναι συχνά αβάσταχτο. Ο πόνος αλλά και η ντροπή που αισθάνονται είναι μεγάλα. Το ερώτημα λοιπόν είναι τι μπορεί να κάνουν οι γονείς ώστε να βοηθήσουν το παιδί/έφηβο/φοιτητή να καταφέρει να αντεπεξέλθει στο σχολικό/φοιτητικό περιβάλλον του».

Η αλλαγή στη συμπεριφορά ενός παιδιού (κλείνεται στον εαυτό του, απομονώνεται, δείχνει στενοχωρημένο) πρέπει να μας θορυβήσει;

Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί το παιδί να έρθει και να ζητήσει ευθέως τη βοήθειά σας, άλλες φορές όμως μπορεί εσείς να παρατηρήσετε από μόνοι σας κάποια σημάδια και αλλαγές στη συμπεριφορά του και να προσπαθήσετε να ανακαλύψετε τι συμβαίνει στο παιδί σας.Για παράδειγμα, τα παιδιά που δέχονται επίθεση αποφεύγουν να χρησιμοποιούν την τουαλέτα στο σχολείο, διότι είναι ένας χώρος που δεν τους βλέπουν οι ενήλικες και δεν υπάρχουν κάμερες, οπότε οι τραμπούκοι τον προτιμούν, για να εκφοβίσουν άλλα παιδιά. Άλλες φορές, όταν βρίσκονται στο σπίτι, παρατηρείτε πως αναστατώνονται μετά από κάποιο τηλεφώνημα/e-mail/μήνυμα. Μπορεί να χάσουν κάποιους φίλους που είχαν ή μιλάνε πολύ αρνητικά για τον εαυτό τους, περνώντας περισσότερη ώρα μόνοι στο δωμάτιο τους και αποφεύγοντας κοινωνικές δραστηριότητες.Όλα τα παραπάνω είναι σημάδια πως το παιδί σας χρειάζεται άμεσα τη δική σας βοήθεια. Είτε το τραμπουκίζουν στο σχολείο είτε μέσω του Διαδικτύου, οπότε ναι, πρέπει να θορυβηθείτε.

Ποιος είναι ο σωστός τρόπος να το προσεγγίσουμε για να καταφέρουμε να μας εμπιστευτεί το τι πραγματικά του συμβαίνει;

Καταρχήν χρειάζεται πραγματικά να ακούτε το παιδί σας, χωρίς να αντιδράτε με υπερβολή, διότι έτσι θα διακόψει την επικοινωνία μαζί σας, ώστε να μη σας αναστατώνει ή να μη σας στενοχωρεί. Όσο κι αν σας θλίβουν αυτά που σας περιγράφει, προσπαθήστε να είστε υποστηρικτικοί μεν, αλλά ουδέτεροι. Μην αντιδράτε με φωνές ή θυμό διότι θα το απομακρύνετε και θα το φοβίσετε ακόμα περισσότερο. Η καλύτερη ερώτηση που μπορείτε να του κάνετε, εφόσον σας εξιστορήσει κάποια γεγονότα που το έχουν αναστατώσει, είναι «Με ποιον τρόπο μπορώ να σε βοηθήσω;». Σε καμία περίπτωση μην το κατηγορήσετε, διότι αυτό είναι το θύμα και κανείς δεν αξίζει να δέχεται τον εκφοβισμό από τους άλλους. Εάν έχετε βιώσει προσωπικές ιστορίες ανάλογες, σκεφτείτε τι σας βοήθησε ως παιδί και τι σας επιβάρυνε, ώστε να αποφύγετε την αρνητική ταύτιση. Συμπαρασταθείτε, λοιπόν, στο παιδί σας και πείτε του πως ό,τι και αν γίνει θα είστε σύμμαχός του. Θα το αγαπάτε και θα το υποστηρίζετε. Ενημερώστε το, και αυτό είναι πολύ σημαντικό, πως αν και ο ίδιος αντιδράσει βίαια, λεκτικά η σωματικά, στον εκφοβισμό που δέχεται, θα τιμωρηθεί στο σχολείο, αλλά όχι και στο σπίτι.

Αν ισχυρίζεται πως δεν συμβαίνει κάτι, πρέπει να επιμείνουμε;

Δεν επιμένουμε, αλλά είμαστε προσεκτικοί σε τυχόν σημάδια που δείχνει το παιδί και παρατηρούμε πάντα τη συμπεριφορά του.

Αν αντιληφθούμε πως κάποιοι συμμαθητές/γείτονες κοροϊδεύουν/«πειράζουν» ή ακόμα και «τραμπουκίζουν» ένα παιδί, τι θα πρέπει να κάνουμε;

Είναι βασικό να μη νιώσετε πως χρειάζεται αμέσως να μπείτε εσείς σε αντεπίθεση, όσο και αν είναι ενστικτωδώς η πρώτη σας αντίδραση ως γονείς (η προστασία δηλαδή του παιδιού σας), διότι το να επιτεθείτε στις οικογένειες των άλλων παιδιών ή στα ίδια τα παιδιά-τραμπούκους μπορεί να δημιουργήσει μεγαλύτερα προβλήματα τελικά στο δικό σας παιδί και στην καθημερινότητά του στο σχολείο/ πανεπιστήμιο. Οπότε σκεφτείτε πριν δράσετε και δώστε το παράδειγμα στο παιδί σας, όσο αφορά τις αποτελεσματικές λύσεις.

Θα μας δώσετε κάποιες συμβουλές ώστε να μπορούμε να υποστηρίξουμε ουσιαστικά ένα παιδί που περνά μια δύσκολη φάση γιατί έχει πέσει θύμα bullying;

Χρειάζεται να μάθετε ή μάλλον να εκπαιδεύσετε το παιδί σας πώς να αντιδρά στον εκφοβισμό και πώς να τον αποφεύγει. Ένας αποτελεσματικός τρόπος είναι το παιδί να μην αντιδράει συναισθηματικά στον τραμπουκισμό των άλλων. Ίσως έτσι να μην τραβάει το ενδιαφέρον των παιδιών αυτών. Ο καλύτερος όμως τρόπος είναι να κάνετε στο σπίτι παιχνίδι ρόλων. Μπορεί ο πατέρας με το γιο ή η μητέρα με την κόρη να μάθουν στο παιδί τους πώς να αντιδρά και να νιώσει έτσι το παιδί πως μπορεί να έχει κάποιον έλεγχο στη συμπεριφορά του αλλά και στη συμπεριφορά των άλλων, (αν δεν ξέρετε πώς, ζητήστε βοήθεια από ειδικό ψυχικής υγείας). Έτσι, σιγά σιγά, μαθαίνει την έννοια του χειρισμού, ώστε να του δίνεται χρόνος να ζητάει βοήθεια.

Η βοήθεια στο σχολείο/πανεπιστήμιο είναι και το πιο σημαντικό κομμάτι. Διότι είναι ευθύνη των ιδρυμάτων να σταματήσουν τον εκφοβισμό που συμβαίνει στα παιδιά/φοιτητές. Χρειάζεται λοιπόν να βρείτε κάποιον στο σχολείο, το δάσκαλο ή το σύμβουλο/ψυχολόγο, με τον οποίο το παιδί σας και εσείς θα έχετε άμεση επαφή. Το παιδί πρέπει να νιώθει τη σιγουριά και την ασφάλεια να ζητάει τη βοήθεια του ανθρώπου αυτού σε καθημερινή βάση και να μπορεί να κάθεται μαζί του ή σε κάποιον ασφαλή χώρο όταν νιώθει την απειλή. Με αυτό τον τρόπο κατακτά ένα κομμάτι ελέγχου της κατάστασης που αρχικά του ήταν συναισθηματικά αφόρητη και εξαιρετικά επίπονη και δεν νιώθει ανήμπορος/η. Συγχρόνως, μπορεί να συνεχίζει να μιλά για όσα βιώνει, αποφεύγοντας έτσι τις αυτοκαταστροφικές σκέψεις, καθώς αντιλαμβάνεται πως μπορεί να υπάρχει κάποια διέξοδος.

Μην αποφεύγετε ως γονείς να το συζητάτε, όχι μόνο με τον ψυχολόγο που συνεργάζεστε, αλλά και με φίλους ή συγγενείς που νιώθετε πως μπορούν να σας ακούσουν ή να σας συμπαρασταθούν. Είναι μια δύσκολη και επίπονη εμπειρία και για εσάς τους γονείς. Το μοίρασμα των συναισθημάτων σας θα σας βοηθήσει ως ζευγάρι, αλλά και θα δημιουργήσει συγχρόνως έναν υποστηρικτικό κύκλο γύρω από εσάς και την οικογένειά σας.

Προσπαθήστε να βρείτε κάποια δραστηριότητα όπου το παιδί σας νιώθει πως τα καταφέρνει καλά και ενθαρρύνετέ το όσο μπορείτε, ώστε την ίδια στιγμή να χτίζετε κομμάτι κομμάτι την αυτοπεποίθησή του, που τόσο έχει ανάγκη. Αυτό είναι πολύ σημαντικό να γίνεται από πολύ μικρή ηλικία, ώστε τα παιδιά να μάθουν να στηρίζονται στον εαυτό τους και στη δική τους αξία και να μην τους επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό η γνώμη των άλλων.

Μην ξεχνάτε πως για να καταφέρει ένα παιδί να ξεπεράσει μια τόσο τραυματική εμπειρία χρειάζεται χρόνο, και για το ίδιο αλλά και για όλη την οικογένεια. Είναι μια διαδικασία χρονοβόρα, που όμως με τη σωστή προσέγγιση και κατεύθυνση, με την υποστήριξη της οικογένειάς του, μπορεί ένα παιδί να νιώσει πως παίρνει και πάλι τον έλεγχο της ζωής του στα χέρια του, με αργά αλλά σταθερά βήματα.

 

Οι δηλώσεις της οικογένειας του Βαγγέλη Γιακουμάκη στο Έθνος μετά την αυτοκτονία του 15χρονου

«Αυτό που περνούν σήμερα οι γονείς του άτυχου αυτού παιδιού από την Αργυρούπολη το βιώσαμε –και εξακολουθούμε να το βιώνουμε– με τον ίδιο τραγικό τρόπο κι εμείς. Μπορούμε να τους καταλάβουμε όσο κανείς. Τριάμισι χρόνια μετά το χαμό του Βαγγέλη μας ακόμα περιμένουμε δικαιοσύνη. Τόσον καιρό μετά και ακόμα δεν γνωρίζουμε ούτε καν την ημερομηνία της δίκης. Η ατιμωρησία ενός θα δημιουργήσει χίλιους ακόμα θύτες. Παρά τη μεγάλη ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης, με αφορμή το χαμό του Βαγγέλη, και παρά τη δημιουργία νέου νόμου που προβλέπει ποινές για αυτού του είδους τα αδικήματα, βλέπουμε δυστυχώς ότι τα κρούσματα δεν σταματούν. Καλούμε την πολιτεία να δώσει ένα τέλος στην ατιμωρησία αυτών που κάνουν bullying στα παιδιά μας» δήλωσε η οικογένεια Γιακουμάκη στην εφημερίδα Έθνος, λίγες ημέρες μετά την αυτοκτονία του 15χρονου

Όλα τα νέα, πλούσιο ρεπορτάζ, καθημερινές στιγμές διασήμων και ξεχωριστές στιγμές καθημερινών ανθρώπων στο People, που κυκλοφορεί μαζί με το ‘Εθνος της Κυριακής.