Περιστέρη για Αμφίπολη: Μπορεί να είναι ακόμη και ο Μέγας Αλέξανδρος!

Σε μια κατάμεστη αίθουσα στο αμφιθέατρο του υπουργείου Πολιτισμού ξεκίνησε λίγα λεπτά μετά τις 11 το πρωί του Σαββάτου η παρουσίαση των ευρημάτων της ανασκαφής στον Τύμβο Καστά της Αμφίπολης, παρουσία και του υπουργού Πολιτισμού Κώστα Τασούλα.

Κατά την έναρξη της εκδήλωσης ο αρχαιολόγος Bασίλειος Λαμπρινουδάκης χαρακτήρισε το μνημείο της Aμφίπολης λαμπρή ψηφίδα στην ιστορία της Eλλάδας. Στη συνέχεια, ο καθηγητής Nικόλαος Σταμπολίδης σημείωσε οτι με την εκδήλωση αυτή ξεκινά ο επιστημονικός διάλογος για το θέμα.
Παράλληλα, δόθηκαν οι πρώτες φωτογραφίες από τον σκελετό που βρέθηκε στον υπόγειο θάλαμο του Τάφου της Αμφίπολης.

Αίσθηση προκάλεσε η αποκάλυψη που έκανε η ομάδα της Αμφίπολης πως εκεί βρέθηκαν νομίσματα του 2ου αιώνα, του Αλέξανδρου του Γ’, αλλά και στοιχεία κεραμικής, κάτι που δεν είχε ανακοινωθεί έως τώρα, προκαλώντας την έκπληξη των παρισταμένων.

Κατόπιν ο λόγος δόθηκε στην Kατερίνα Περιστέρη, για να παρουσιάσει τις ανασκαφές στον τύμβο Καστά από το 2012 και όπως εξελίχθηκε το 2014.

«Ξεκινήσαμε το 2012 από μια τοπική φήμη – ότι στον Τύμβο Καστά υπήρχε ο “Τάφος της Βασίλισσας”» ήταν τα πρώτα λόγια της κ. Περιστέρη.

H κ. Περιστέρη άρχισε την ομιλία της από τις ανασκαφές του 2012 και του 2013 οι οποίες διερεύνησαν τον περίβολο των 497 μέτρων περιμέτρου και 158,4 μ. διαμέτρου. Παρουσίασε επίσης βημα-βημα και τις ανασκαφές του 2014 και την αποκάλυψη του τάφου. Κατέληξε λέγοντας ότι ο κιβωτιόσχημος τάφος στο βάθος του τρίτου θαλάμου έφτανε στα 8,9 μέτρα από τον θόλο. Σε αυτόν είχαν παρέμβει όπως είπε βαναυσες χείρες. «Προς το παρόν δεν γνωρίζουμε ποιος ή ποια είναι ο νεκρός», πρόσθεσε.

«Ξέρετε πολύ καλά ότι το πιο δύσκολο τώρα αρχίζει. Είναι η μελέτη που θα μας δώσει τα συμπεράσματα που όλοι περιμένουμε», ανέφερε στην αρχή της παρουσίασης η επικεφαλής των ανασκαφών στον Τύμβο Καστά.

«Ξεκινήσαμε το 2012 μια μικρή ομάδα με πολύ μεράκι και όρεξη για να δούμε τι συμβαίνει στον λόφο μυστήριο. Ήταν αφημένος για χρόνια, δεν πίστευαν πως είχε να δώσει άλλα πράγματα. Αυτό ήταν ένα έναυσμα για να δούμε τι πραγματικά γίνεται. Οι κάτοικοι μιλούσαν για τον «τάφο της Βασίλισσας». Σκεφτείτε όμως ότι πάντα κάτι έχουν να πουν όσα ακούγονται σε έναν τόπο. Ελπίζαμε να οριοθετήσουμε τον τύμβο γιατί δεν ήταν στρογγυλός μετά από όλα αυτά τα χρόνια και τις ανασκαφές».

Χίλια και πλέον μέλη απο τη βάση το
υ λέοντος και τον περίβολο εντοπίσθηκαν το 1916 διάσπαρτα όπως είπε ο αρχιτεκτονας Mιχάλης Λεφαντζής. Αναμεσά τους 11 κομματια του γλυπτού του λέοντος σε φραγματα. Εμειναν εκεί μετά απο αποτυχημένη προσπαθεια βρετανών να τα μεταφέρουν στη χώρα τους. Οπως είπε είναι δυνατή η ανασύσταση μέρους του περιβόλου και της βάσης του γλυπτού.

Η κ.Περιστέρη δήλωσε βέβαιη ότι ο Λέων της Αμφίπολης βρισκόταν στην κορυφή του Τύμβου. Στο χώρο του Λέοντα όπως είναι σήμερα έχουμε κομμάτια που ανήκαν στην αρχική μορφή της βάσης του, τα οποία είναι όμοια με τους δόμους του περιβόλου. Ο Μιχάλης Λεφαντζής έχει κάνει μια ψηφιακή σχεδιαστική αναπαράσταση.
Στη συνέχεια, η κ. Περιστέρη παρουσίασε φωτογραφία από μια μαρμάρινη δοκό του επιστυλίου πάνω από τις Καρυάτιδες, η οποία, πέφτοντας, κατέστρεψε το κεφάλι της μίας Κόρης, οδηγώντας στο συμπέρασμα ότι η εκδοχή περί βανδαλισμού του συγκεκριμένου αγάλματος αποκλείεται.

Η κ. Περιστέρη ολοκλήρωσε την παρουσίασή της αναφέροντας: «Δεν ξέρουμε ποιος ή ποια είναι ο νεκρός», προκαλώντας πλήθος ερωτήσεων σχετικά με τον σκελετό, για τον οποίο στο powerpoint της, είχε παραλείψει φωτογραφίες του σκελετού. Κατά την άποψή της, επί του παρόντος η δημοσίευση φωτογραφιών δεν έχει νόημα: «Όταν ο σκελετός βρίσκεται σε τέτοιες συνθήκες παίρνουμε όλα τα μέτρα προστασίας, μαζί με τα χώματα, ώστε ο ανθρωπολόγος να μπορέσει να κάνει την έρευνα», απάντησε η κα Περιστέρη στις επίμονες ερωτήσεις δημοσιογράφων για τον σκελετό.

H αρχαιολόγος έδωσε στη δημοσιότητα φωτογραφίες του σκελετού, διευκρινίζοντας πως αυτός ήταν πειραγμένος από τυμβωρύχους.

Εκεί, μεταξύ άλλων ανέφερε πως στον χώρο της Αμφίπολης οργίαζε η αρχαιοκαπηλεία, ενώ αρχικά ο περίβολος μπροστά από τα σκαλοπάτια ήταν ανοιχτός και μετά τον έκλεισαν. «Άρα ο τύμβος ήταν κάποτε επισκέψιμος», δήλωσε.

Στις ερωτήσεις αναφορικά με την ταυτότητα του νεκρού δήλωσε: «Υπάρχουν μαρτυρίες από το παρελθόν ότι υπήρχε η πρόθεση του Μεγάλου Αλεξάνδρου για την δημιουργία ενός μεγάλου μνημείου. Η Αμφίπολη ήταν ένα πολύ σημαντικό κέντρο (…) Μέσα στον τύμβο υπήρχε μια σημαντική προσωπικότητα αλλιώς δεν θα έστηναν το λιοντάρι στην κορυφή»

Σχολιάζοντας παλιότερη δήλωσή της πως στην Αμφίπολη είναι θαμμένος Μακεδόνας στρατηγός, τόνισε: «Με ένα λιοντάρι στην κορυφή και ένα τέτοιο τεράστιο μνημείο θα μπορούσε να είναι στρατηγός είχα πει όταν με είχατε ρωτήσει παλιότερα. Όταν βρέθηκε ο σκελετός δεν θα μπορούσε ποτέ ένας αρχαιολόγος να πει αν είναι άνδρας ή γυναίκα. Βρέθηκε σε άσχημη κατάσταση. Εγώ μιλώ με βάση το ίδιο το μνημείο. Είπα ότι όταν υπάρχει ένα λιοντάρι στην κορυφή θα μπορούσε να είναι στρατηγός. Δεν απαντώ σε θεωρίες συνωμοσίας ότι εκεί είναι θαμμένος ο Μέγας Αλέξανδρος».

Πάντως η κ. Λ. Μενδώνη έδωσε περισσότερα στοιχεία για τον σκελετό λέγοντας ότι εντοπίστηκε «διαταραγμένος και αποσπασμένος». Βρέθηκε κρανίο σε απόσταση από το ταφικό όρυγμα. Η κάτω γνάθος ήταν εκτός ορύγματος. Επίσης, βρέθηκαν πλευρά, πόδια και άκρα, περίπου δηλαδή το 80% του σκελετού. Η λεκάνη εντοπίστηκε διαμελισμένη λόγω πτώσης λίθων.
Ο Λέοντας

Κατόπιν, πήρε το λόγο ο αρχιτέκτονας κ. Λεφαντζής, που μιλά για τον Λέοντα και τη σχέση του με τον Τύμβο. Ο κ. Λεφαντζής ξεκίνησε αναφέροντας μια ιστορική μαρτυρία: Το 1916 μια βρετανική ταξιαρχία ετοιμαζόταν να μεταφέρει 1000 κομμάτια από τον περίβολο, μαζί με τον Λέοντα, στη Βρετανία. Οι Βούλγαροι και οι Αυστριακοί επιτέθηκαν στις φορτηγίδες οι οποίες ναυάγησαν, οπότε τα αρχαία μέλη σώθηκαν – αν και παρέμειναν στο βυθό του Στρυμόνα.

Οι δόμοι του Περιβόλου λαξεύτηκαν επί τόπου, ώστε να προσαρμόζονται ακριβώς ο ένας στον άλλον, εξήγησε για το εντυπωσιακό μνημείο ο κος Λεφαντζής, ενώ τόνισε ότι η βάση του Λέοντα όπως είναι σήμερα, κατά την άποψη του, είναι εσφαλμένη. Αυτό διότι ο Broneer που έκανε την αναστήλωση, χρησιμοποίησε οριζοντίως, σαν σκαλοπάτια, κομμάτια του Περιβόλου από τον Τύμβο Καστά.

Ο κος Λεφαντζής αποκάλυψε ακόμα ότι κάτοικοι της περιοχής επιστρέφουν κρυφά κομμάτια από τον περίβολο, τα οποία κρατούσαν στα σπίτι τους! «Ξαφνικά αυξάνεται ο αριθμός των αρχαιολογικών ευρημάτων, ως δια μαγείας», λέει ο κος Λεφαντζής.

Ο αρχιτέκτονας κατόπιν αναφέρθηκε στον περίβολο, ο οποίος σε κάτοψη, εμφανίζεται ως κυκλικός, στο χώρο όμως είναι ελλειψοειδής, με δύο κέντρα και κλίση από βορρά προς νότο, διότι έπρεπε, όπως εξήγησε, ακόμη και αυτός να έχει ρύση: «Υπάρχει σχέση χρυσής τομής ανάμεσα στα μέλη του περιβόλου και σε εκείνα του Λέοντα» αναφέρει ο αρχιτέκτονας, επομένως, κατά τον κ. Λεφαντζή, υπάρχει ταύτιση του μνημείου με το λιοντάρι.

Ακόμη ανέφερε ότι βρέθηκαν τεκτονικά γράμματα -ένα «Ε» και ένα «Α»- στον περίβολο, τα οποία βρίσκονταν εκεί από την κατασκευή του, δηλαδή από τα τέλη του 10ου αιώνα, ενώ ειδικά το «Ε»- όπως σημείωσε- είναι χαρακτηριστικό της εποχής. Ο ίδιος τόνισε ότι έχει διαπιστωθεί με σαφήνεια πως το άγαλμα του Λέοντα της Αμφίπολης κοιτούσε νοτιοανατολικά. Τα γράμματα στα ορύγματα, όπως σημείωσαν τα μέλη της ομάδας, δεν παραπέμπουν σε ονόματα. Είναι τεκτονικά και έχουν σχέση με οικοδομικές εργασίες την εποχή του τάφου. Ακόμη, σημείωσαν ότι οι Χριστιανοί δεν πλησίασαν τον τάφο, όπως συνέβη σε άλλα αρχαία μνημεία.
Τη συζήτηση συντόνιζαν ο ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Βασίλης Λαμπρινουδάκης, και ο αρχαιολόγος, διευθυντής Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Νίκος Σταμπουλίδης.