Οι ξεχασμένοι σεισμόπληκτοι των Γρεβενών: «Δέχτηκαν πως η ζωή τους θα είναι σε κοντέινερ από το 1995» – Η μετεγκατάσταση που παραμένει στα χαρτιά

Στα χωριά Μεσόλακκος, Καλόχι και Καλαμίτσι, στις ορεινές πλαγιές των Γρεβενών, ο χρόνος έχει «παγώσει» σε μία εποχή που όλοι θα ήθελαν να αφήσουν πίσω τους. Κάτοικοι και οικογένειες που επλήγησαν από τον καταστροφικό σεισμό του 1995, δεν είχαν φανταστεί πως τα κοντέινερ που είχαν στηθεί για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες για στέγαση εκείνη την περίοδο, 30 χρόνια αργότερα, θα αποτελούσαν την μόνιμη κατοικία τους. Οι ελπίδες τους για την οριστική διευθέτηση του στεγαστικού προβλήματος που αντιμετωπίζουν, έχουν προ πολλού ξεθωριάσει, αφού ο νέος οικισμός «Πατώματα», ο οποίος υποτίθεται πως θα έδινε τέλος στην πολυετή εκκρεμότητα, παραμένει μέχρι και σήμερα στα χαρτιά.

Ρεπορτάζ: Κωνσταντίνα Χαϊνά

Στα τρία αυτά χωριά, το παρελθόν δεν έφυγε ποτέ πραγματικά. «Ζει» δίπλα στους ανθρώπους που συνεχίζουν να περιμένουν μια ζωή που τους υποσχέθηκαν και δεν ήρθε ποτέ. Όπως περιγράφουν στο enikos.gr κάτοικοι των περιοχών, δεν ήταν λίγοι εκείνοι που άφησαν την τελευταία τους πνοή μέσα στα κοντέινερ — στα προσωρινά καταλύματα που έγιναν το μοναδικό τους σπίτι. Έφυγαν χωρίς να προλάβουν να δουν τον νέο οικισμό που τους είχαν τάξει, μια μικρή πόλη ελπίδας, η οποία για εκείνους δεν υπήρξε ποτέ τίποτα περισσότερο από ένα σχέδιο πάνω σε χαρτί.

Ήταν 13 Μαΐου του 1995, όταν ο ισχυρός σεισμός μεγέθους 6,6 Ρίχτερ «χτύπησε» τα Γρεβενά και την Κοζάνη, με επίκεντρο το χωριό Ρύμνιο, και είχε ως αποτέλεσμα να τραυματιστούν ελαφρά 12 άνθρωποι, κυρίως εξαιτίας του πανιού των πρώτων στιγμών. Στο νομό Κοζάνης, κατέρρευσαν ή υπέστησαν ζημιές 7.693 σπίτια, σε 30 κοινότητες, ενώ στο νομό Γρεβενών 2.523 σπίτια, σε 12 κοινότητες και οικισμούς, ενώ οι «άστεγοι» ξεπέρασαν τους 10.000, σύμφωνα με δημοσιεύματα.

Σήμερα, την ώρα που όλη η Ελλάδα φορά σιγά σιγά τα γιορτινά της και ετοιμάζεται να υποδεχθεί τα Χριστούγεννα, τα τρία χωριά των Γρεβενών, που είχαν χαρακτηριστεί «κόκκινα», όσο πάει παρακμάζουν και ερημώνουν αφού κατοικούν σε αυτά, περίπου 10-15 ηλικιωμένοι, οι οποίοι λιγοστεύουν κάθε χειμώνα, αφού δεν μπορούν να παραμείνουν στα παγωμένα κοντέινερ ή στις αποθήκες που μετέτρεψαν σε σπίτια.

«Όσοι δεν έφυγαν, πέθαναν»

«Θυμάμαι πως τότε δούλευα ως ταξιτζής και έτρεχα εκείνη την ώρα στα χωριά, ενώ αργότερα κατευθύνθηκα προς το σπίτι μας στα Γρεβενά. Ήταν η γυναίκα μου μέσα, ο σεισμός την πήγαινε πέρα-δώθε και φύγαμε, πήγαμε προς τον Μεσόλακκο. Εκεί μείναμε μέχρι να ηρεμήσει η κατάσταση, ενώ για περισσότερο από 2-3 μήνες ήμασταν μέσα σε σκηνές» αναφέρει στο enikos.gr o κ. Κώστας Σειρηνιώτης, ο οποίος είχε δύο σπίτια στο χωριό, εκ των οποίων το ένα κατέρρευσε σαν τραπουλόχαρτο, όπως λέει.

Όταν επιτράπηκε, εγκαταστάθηκαν στο σπίτι που παρέμεινε όρθιο από τον Εγκέλαδο, αν και με εκδορές στους τοίχους, ενώ όπως λέει πολλοί ήταν εκείνοι που έφυγαν προς τα Γρεβενά. «Από τους 200, πλέον στο χωριό υπάρχουν 10-11 κάτοικοι, εκ των οποίων οι 6 είναι άνω των 85 ετών και μένουν σε κανονικά σπίτια. Άλλοι είναι στα κοντέινερ, αλλά τώρα φεύγουν λόγω του κρύου».

Ο κ. Σειρηνιώτης παραμένει στο χωριό μέχρι και σήμερα, ενώ οι περισσότεροι συγχωριανοί του, το επισκέπτονται μόνο το καλοκαίρι. «Έρχονται και φεύγουν… Έφτιαξαν όπως μπορούσαν τα κοντέινερ για να μπορούν να μένουν για λίγο καιρό. Είναι δύο δωμάτια και ένα μπάνιο, πόσα να μπορέσεις να κάνεις… Κάποιοι έρχονται και για τις γιορτές».

Ουσιαστικά και για τα τρία χωριά, ο σεισμός του 1995, ήταν η αρχή του τέλους τους. Στον Μεσόλακκο, αν και υπάρχει ένα καφενείο που το διαχειρίζεται ο κ. Σειρηνιώτης, δεν υπάρχει κόσμος για να το ανοίξει. «Δεν έρχεται κανένας δυστυχώς, ούτε καν για να καθίσουμε να μιλήσουμε. Παλιά είχαμε αρκετό κόσμο, αλλά μετά στον σεισμό, σιγά σιγά έφυγαν οι περισσότεροι. Η αλήθεια είναι πως είχε ζωή το χωριό μας, αλλά τώρα έχει τελειώσει. Όσοι δεν έφυγαν, πέθαναν».

Μιλώντας για τις ημέρες του 1995, ο κ. Σειρηνιώτης ξεφυσάει και λέει πως ήταν πολύ δύσκολες. «Ποιος δεν στεναχωρέθηκε… Όχι μόνο για εμένα, αλλά για όλους. Από τότε, οπουδήποτε αλλού σημειώνεται παρόμοια κατάσταση, νιώθω ένα σφίξιμο. Τότε, έδωσαν δάνεια, τα οποία μερικοί τα πήραν, όπως και η μητέρα μου και ο ένας αδελφός μου, και πήραμε ένα σπίτι στα Γρεβενά. Μας έλεγαν πως θα μετακινήσουν και τα τρία χωριά, έφτιαξαν δρόμους, τα οικόπεδα, έβαλαν νερό και φώτα στον νέο οικισμό, αλλά ακόμα περιμένουμε. Τώρα βέβαια, και να μου δώσουν εμένα ό,τι δικαιούμαι, δεν μπορώ να φτιάξω σπίτι, αφού δεν έχω τα χρήματα».

«Τους έφαγε το παράπονο και ο πόνος…»

Από την πλευρά του, ο 37χρονος Λάμπρος Αποστολίδης, ο οποίος πλέον κατοικεί στην Σάμο, αλλά μέχρι και πριν από λίγα χρόνια ήταν πρόεδρος της κοινότητας Καλοχίου, λέει πως την στιγμή του σεισμού, πριν από 30 χρόνια, ήταν στα Γρεβενά, και πήγαινε στο χωριό 5 φορές την εβδομάδα. «Την επόμενη ημέρα πήγαμε και κατασκηνώσαμε, κυριολεκτικά, στο χωριό, αφού μας έφεραν σκηνές. Όλοι οι κάτοικοι ήταν στο γήπεδο στον Μεσόλακκο που είχε στηθεί ένας πρόχειρος καταυλισμός. Μέχρι να ολοκληρωθεί ο έλεγχος, ήμασταν στις σκηνές, και έπειτα από 4-5 μήνες ήρθαν, και έμειναν, τα κοντέινερ».

Σύμφωνα με τον ίδιο, και στα τρία χωριά κατέρρευσαν κυρίως τα παλιά οικήματα. «Ήμουν παιδί και η αλήθεια είναι πως είχα πάθει σοκ, αλλά τότε το βλέπαμε και σαν παιχνίδι. Έπειτα από 30 χρόνια όμως, η εικόνα είναι η ίδια. Έχει ακόμα κοντέινερ, και κάθε τόσο, υπήρχαν κάτοικοι που κατέβαιναν στην Περιφέρεια για να δουν τι γίνεται με τον νέο οικισμό. Έτρεχαν συνέχεια, αλλά πλέον κουράστηκαν. Ουσιαστικά, δέχτηκαν πως η ζωή τους θα είναι αυτή, μέχρι και την τελευταία στιγμή».

Ένας ηλικιωμένος, του είχε φέρει τα χαρτιά για την μετεγκατάσταση των χωριών, και ο κ. Αποστολίδης επιχείρησε και εκείνος από την πλευρά του να βοηθήσει τους μεγαλύτερους σε ηλικία συγχωριανούς του. Δυστυχώς, όπως λέει, ούτε εκείνος κατάφερε να τους δώσει τη χαρά που ανέμεναν και αναμένουν επί χρόνια. «Είχε ψάξει όντως ο τότε αντιπεριφερειάρχης τι συμβαίνει με αυτό το ζήτημα, αλλά δεν μπορέσαμε να καταλάβουμε γιατί είχαμε κολλήσει, αφού είχαν χωριστεί τα οικόπεδα, και οι υποδομές είχαν γίνει στον νέο οικισμό. Αυτό που γνωρίζω εγώ, είναι πως κάποιοι από το χωριό Καλαμίτσι που τους ανήκουν τα οικόπεδα, δεν έχουν πάρει τα χρήματα, άλλοι δεν πήγαν να τα πάρουν επειδή τους υποσχέθηκαν άλλα πράγματα, και υπάρχει ένα μπέρδεμα με τους οικοπεδούχους. Περίμεναν κάποια στιγμή να πάνε στα «Πατώματα», αλλά τώρα νομίζω πως δεν ελπίζουν, είναι πάρα πολύ δύσκολο, αν και θα ήταν από τους ωραιότερους οικισμούς, σαν μία μικρή πόλη».

Ο κ. Αποστολίδης που μεγάλωσε στο χωριό του, τώρα λέει πως δεν αντέχει να βλέπει τα παιδικά του χρόνια να καταστρέφονται. «Με ενοχλούσαν τα χαλάσματα μέχρι ένα διάστημα αλλά μετά συνηθίζει το μάτι σου. Το χωριό πλέον είναι τα κοντέινερ και τα 10 σπίτια που δεν έπεσαν, ακόμη και οι εκκλησίες είναι σε κοντέινερ. Ούτε στον Μεσόλακκο, ούτε στο Καλόχι δεν υπάρχει τίποτα. Έχει ένα αγροτικό ιατρείο που έρχεται ο γιατρός μία φορά στο τόσο για να γράψει τα φάρμακα στους ηλικιωμένους, αλλά το τελευταίο διάστημα και αυτό έχει σταματήσει. Στο Καλόχι, υπάρχει ένα άθικτο παλιό κοινοτικό ιατρείο, που δεν έρχεται κανείς».

Το Λαογραφικό Μουσείο που δημιουργήθηκε στον Μεσόλακκο, έδωσε μία νότα ζωής στο χωριό, αφού το επισκέπτονται μαθητές από σχολικές εκδρομές. «Υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν να ζωντανέψει αλλά είναι δύσκολο. Οι ηλικιωμένοι ωστόσο δεν θέλουν να το αφήσουν. Θεωρώ πως ό,τι μπορούσε έκανε ο καθένας για να μην απομακρυνθεί. Ένας κύριος είχε φτιάξει το κοντέινερ, είχε βάλει σκεπή, αλλά πέθανε και αυτός. Κάποιοι που δεν μένουν στα κοντέινερ, έφτιαξαν τις αποθήκες τους. Όλοι όμως, έχουν μείνει με το παράπονο, και όσοι ζουν, και όσοι έφυγαν. Είχαν δει σαν μία νέα ευκαιρία τον νέο οικισμό, αλλά δεν έγινε ποτέ δυστυχώς».

Με τα χρόνια να περνούν, οι ηλικιωμένοι -πλέον- κάτοικοι συμβιβάστηκαν με την κατάσταση. «Μένει μόνο ένα αναπάντητο “γιατί”. Τους έφαγε ο πόνος. Μία ζωή έχτισαν και ξαφνικά διαλύθηκαν όλα. Περίμεναν από το κράτος να κάνει κάτι, αλλά πάλι τίποτα. Μερικοί δεν πήραν καν χρήματα, έχουν ακόμη ένα χαρτί που λέει ότι δικαιούνται από τότε άτοκο δάνειο, ώστε να μπορούν να χτίσουν».

«Μας κοροϊδεύουν 30 χρόνια»

Με την σειρά του, ο κ. Κώστας Νίκου, μιλώντας για την μετεγκατάσταση που δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, αναφέρει πως στον οικισμό «Πατώματα» έχουν προχωρήσει όλες οι απαραίτητες υποδομές, υπάρχουν πεζοδρόμια, λειτουργούν ο ποτισμός και τα φώτα, αλλά «αδιαφορούν. Δεν μπορώ να ξέρω τι γίνεται ακριβώς».

Οι ημέρες του σεισμού για εκείνον ήταν άλλη μία ταλαιπωρία. «Τραγική η κατάσταση που ζήσαμε αλλά και που συνεχίζουμε να ζούμε. Όλα αυτά δεν ξεχνιούνται. Όμως πλέον, είμαι περισσότερο θυμωμένος παρά στεναχωρημένος. Αγωνίστηκε ο πατέρας μου, ο οποίος δεν ζει, έτρεχε, και ακολούθησα και εγώ τους κόπους και τον αγώνα του. Δεν μπορούμε να βγάλουμε άκρη, μας κοροϊδεύουν 30 χρόνια».

Σύμφωνα με τον κ. Νίκου, οι περισσότεροι κάτοικοι των χωριών πέθαναν μέσα στα κοντέινερ. «Κανείς δεν πήρε ποτέ μία ξεκάθαρη απάντηση. Έχουν αλλάξει κυβερνήσεις, τοπικοί άρχοντες, αλλά όλοι λένε τα ίδια. Παραμένει όμως, για εμάς, ίδια η κατάσταση. Ο ένας πετάει το μπαλάκι στον άλλον».

Η μετεγκατάσταση που αποφασίστηκε πριν από περίπου 25 χρόνια και έμεινε στα χαρτιά

Το enikos.gr μίλησε και με άλλους κατοίκους των τριών χωριών, τόσο μεγαλύτερης ηλικίας αλλά και με νεότερους, όπως και με προέδρους των κοινοτήτων. Ουσιαστικά, κανένας δεν μπόρεσε να εξηγήσει ακριβώς, και χωρίς να χάνει την ψυχραιμία του, τι ακριβώς συνέβη με τον οικισμό «Πατώματα» και έμεινε στα χαρτιά, κι έτσι, απευθυνθήκαμε στον αντιπεριφερειάρχη Γρεβενών, κ. Γιάννη Τσακνάκη, ο οποίος εξέφρασε την ελπίδα του να καταφέρουν να λύσουν αυτόν τον «γόρδιο δεσμό» κατά τη διάρκεια της θητείας του.

Όπως λέει ο κ. Τσακνάκης, η μετεγκατάσταση των τριών χωριών αποφασίστηκε περίπου πριν από 25 χρόνια, σε έναν χώρο, του οποίου, δυστυχώς -όπως λέει-, η ιδιοκτησία του δεν έχει περιέλθει ακόμη στην Περιφέρεια. «Αν είναι δυνατόν να εκτελεστεί ένα έργο, χωρίς να έχουμε τον χώρο. Θεωρώ πως εκεί είναι όλη η ουσία του θέματος».

Στον οικισμό «Πατώματα», υπάρχουν ιδιοκτησίες ιδιωτών, του Δημοσίου και του δήμου. «Το μεγαλύτερο μέρος είναι του τρίτου, που κατά ένα περίεργο τρόπο, δεν είχε παραχωρηθεί στην τότε νομαρχία, και ούτε τώρα στην Περιφέρεια. Αυτό όμως ας πούμε, πως είναι το μικρότερο πρόβλημα, γιατί όντως με τον δήμο, συνεννοηθήκαμε και τρέχουν οι διαδικασίες παραχώρησης».

Σύμφωνα με τον αντιπεριφερειάρχη Γρεβενών, η υπόθεση περιπλέκεται με τους ιδιώτες. «Από προσωπική μου έρευνα και του γραφείου μου, έχουμε καταλήξει στο τι ακριβώς γίνεται. Υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες ιδιοκτησίες που δεν μπορούν να μεταβιβαστούν γιατί είναι κατασχεμένες, υποθηκευμένες. Υπάρχουν άλλοι που δεν θέλουν να κληρονομήσουν την έκταση, και αλλού είναι πάρα πολλοί συνιδιοκτήτες και υπάρχουν θέματα. Ακόμη και αυτοί που θέλουν να κάνουν την μεταβίβαση, βρίσκουν κώλυμα στην σύνταξη των συμβολαίων».

Ωστόσο, όπως λέει ο κ. Τσακνάκης «βρήκαμε ένα “φως” στην όλη υπόθεση. Μία λεπτομέρεια, που ελπίζω, και τονίζω πως απλώς το ελπίζω, σύντομα να λύσουμε το ζήτημα, τουλάχιστον για τα 150 από τα 320 οικόπεδα που είναι ήδη κατασκευασμένα, ενώ στα υπόλοιπα δεν έχει γίνει καμία παρέμβαση. Σχετικά με τα 150, είμαστε σε πολύ καλό στάδιο, και ελπίζω σύντομα να έχω νέα, γιατί όλα κρέμονται από μία λεπτομέρεια, την οποία θεωρώ ότι την παλέψαμε. Δεν θέλω να δώσω φρούδες ελπίδες, οπότε δεν χρειάζεται να πω περισσότερα για την ώρα. Όλα αυτά θα γίνουν, με δεδομένο ότι θα παραχωρηθούν οι ιδιοκτησίες του δήμου στην Περιφέρεια, και μπορούμε να προχωρήσουμε».

O νέος οικισμός «Πατώματα»