Αμβλώσεις στην Ελλάδα: Τι ισχύει στην χώρα μας. Η ιστορία τους

Η άμβλωση και το δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής της, η ανάδειξη του θέματος της διακοπής της κύησης μέσα από μια καμπάνια στο μετρό ως αποκλειστικά ατομική υπόθεση αντί για κοινωνικό δικαίωμα πυροδοτεί αυτές τις ημέρες μεγάλες συζητήσεις και αντιδράσεις.

Η προπαγανδιστική καμπάνια «Διάλεξε τη ζωή», -κατά των αμβλώσεων – παρόλο που η Ελλάδα έχει λύσει  από νομικής πλευράς τα θέματα της άμβλωσης εδώ και χρόνια,  προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων με την κυβέρνηση να αντιδρά με γρήγορα αντανακλαστικά και τον Υπουργό Υποδομών και Μεταφορών Κώστα Καραμανλή να δίνει εντολή να κατέβουν οι αφίσες από τους χώρους του μετρό.

Όπως επισημαίνεται σε ανακοίνωση του υπουργείου Μεταφορών, «το υπουργείο δεν είχε την παραμικρή ενημέρωση, όπως και η κυβέρνηση» ενώ τονίζει πως η εν λόγω καμπάνια στρέφεται «εναντίον ενός απολύτως κατοχυρωμένου και αναμφισβήτητου δικαιώματος των γυναικών», σημειώνοντας ακόμα πως «οι καμπάνιες που γίνονται στους δημόσιους χώρους δεν πρέπει να διχάζουν την κοινή γνώμη ούτε ασφαλώς να προσβάλουν γυναίκες που έχουν αναγκαστεί να κάνουν μια τέτοια δύσκολη επιλογή στη ζωή τους».

Ενα πολυσυζητημένο και δυσεπίλυτο θέμα

Η συζήτηση σχετικά με το κατά πόσο η άμβλωση πρέπει να είναι ή όχι νόμιμη, έχει απασχολήσει επί σειρά ετών τις κοινωνίες. Στη συζήτηση αυτή συμπεριλαμβάνονται και τα ζητήματα του κατά πόσο ένα κράτος έχει αρμοδιότητα να ρυθμίζει το σώμα της γυναίκας και το δικαίωμα της γυναίκας στην αυτονομία. Τόσο στη δημόσια, όσο και στην ιδιωτική αντιπαράθεση, τα επιχειρήματα εστιάζονται είτε στο αν είναι ηθικά επιτρεπτή η άμβλωση, είτε στο ότι ο νόμος πρέπει να περιορίζει αντί να επιτρέπει τις αμβλώσεις. Ο Παγκόσμιος Ιατρικός Σύνδεσμός (World Medical Association) στην διακήρυξή του για τη θεραπευτική Άμβλωση, σημειώνει: «όταν τα συμφέροντα της μητέρας συγκρούονται με τα συμφέροντα του αγέννητου παιδιού, δημιουργούν ένα δίλημμα σχετικά με το κατά πόσο η εγκυμοσύνη πρέπει να διακοπεί». Οι συζητήσεις κυριαρχούνται συνήθως από δυο γκρουπ που συνήθως τάσσονται είτε υπέρ του δικαιώματος της άμβλωσης είτε κατά. Όσοι είναι κατά, υπερασπίζονται αυστηρότερους κανονισμούς, συνήθως ισχυρίζονται πως το έμβρυο είναι άνθρωπος και έχει δικαίωμα στην ζωή, άρα η έκτρωση ισοδυναμεί με φόνο. Όσοι είναι υπέρ του δικαιώματος της άμβλωσης ισχυρίζεται πως η γυναίκα έχει δικαίωμα να επιλέξει αν θέλει να εγκυμονήσει ή όχι.
Οι αμβλώσεις και η ιστορία τους στον κόσμο

To 2016, o παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δημοσίευσε στοιχεία στα οποία κατέγραφε τη δραστική μείωση  των ποσοστών αμβλώσεων που έχει καταγραφεί τα τελευταία 25 χρόνια, σύμφωνα με μελέτη του Ινστιτούτου Guttmacher. Στην έρευνα μπορούσε κάποιος να παρατηρήσει πως τα ποσοστά πάντως βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα σε πλούσιες χώρες ενώ μείωση αλλά όχι μεγάλη καταγράφεται και σε φτωχότερες αναπτυσσόμενες χώρες.

Οι αυστηροί νόμοι δεν αποτρέπουν τις αμβλώσεις

Η μελέτη του ΠΟΥ και του Ινστιτούτου Guttmacher κατέληγε επίσης στο συμπέρασμα ότι η επιβολή αυστηρών νόμων ελάχιστα μειώνει τα ποσοστά άμβλωσης – απεναντίας, είναι μεγαλύτερο το ενδεχόμενο να οδηγήσει τις γυναίκες σε επικίνδυνες αμβλώσεις. Τα νούμερα παγκοσμίως κατέγραφαν ότι σύμφωνα με εκτιμήσεις, από το 2010 έως το 2014 έγιναν  56 εκατομμύρια αμβλώσεις ανά έτος σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα γενικά συμπεράσματα τονίζουν την έλλειψη πρόσβασης σε σύγχρονες μεθόδους αντισύλληψης – όπως το χάπι, εμφυτεύματα και σπιράλ – σε φτωχότερες χώρες για την μείωση ανεπιθύμητων εγκυμοσύνων, είπαν οι ερευνητές.

“Σε αναπτυσσόμενες χώρες (…) οι υπηρεσίες οικογενειακού προγραµµατισµού δεν φαίνεται να ακολουθούν την αυξανόμενη επιθυμία για μικρότερες οικογένειες”, είπε η Γκίλντα Σέντγκ, επικεφαλής της ομάδας στο Ινστιτούτο Guttmacher των Ηνωμένων Πολιτειών. Πάνω από 80% (ογδόντα) των ανεπιθύμητων εγκυμοσύνων συμβαίνουν γιατί οι γυναίκες αυτές δεν λαμβάνουν την αντισύλληψη που πραγματικά χρειάζονται, και έτσι “πολλές ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες καταλήγουν σε έκτρωση”, είπε.

Η έκθεση, που εκδόθηκε στο ιατρικό περιοδικό της Βρετανίας The Lancet, χρησιμοποίησε στοιχεία αμβλώσεων από εθνικά αντιπροσωπευτικές έρευνες, επίσημες στατιστικές και άλλες έρευνες εκδομένες ή μη, και έδωσε στοιχεία για τη χρήση αντισυλληπτικών ανά μέθοδο. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα στατιστικό μοντέλο για να εκτιμήσουν τα επίπεδα και τις τάσεις των αμβλώσεων ανά βασικών παγκόσμιων περιοχών και υποπεριοχών από το 1990 έως το 2014. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι την περίοδο 1990-2014, το ετήσιο ποσοστό άμβλωσης στον ανεπτυγμένο κόσμο ανά 1.000 γυναίκες ηλικίας 15 έως 44 ετών είχε πέσει από τις 46 στις 27 αμβλώσεις, κυρίως ως αποτέλεσμα της πτώσης στα ποσοστά της Ανατολικής Ευρώπης κατά πάνω από το μισό καθώς οι σύγχρονες μέθοδοι αντισύλληψης έγιναν ευρύτερα διαθέσιμες.

Σε φτωχότερες χώρες, όμως, τα ποσοστά παρέμειναν σχεδόν τα ίδια, σημειώνοντας πτώση από τις 39 στις 37.

Επιπλέον, η έρευνα ανακάλυψε ότι το ποσοστό αμβλώσεων ήταν παρόμοιο μεταξύ χωρών όπου είναι νόμιμες και όσων χωρών παραμένουν παράνομες. Εκεί που απαγορεύεται εντελώς, ή επιτρέπεται μόνο όταν κινδυνεύει η ζωή της γυναίκας, το ποσοστό ήταν 37 εκτρώσεις ανά 1.000 γυναίκες, σε σύγκριση με 34 ανά 1.000 στις χώρες όπου η άμβλωση είναι νόμιμη.

Η μεγαλύτερη πτώση σημειώθηκε στην Ανατολική Ευρώπη τα τελευταία 25 χρόνια, σύμφωνα με την έρευνα, αλλά τα ποσοστά σημείωσαν πτώση και στην Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική. Το συνολικό ποσοστό στην Αφρική, όπου ως επί το πλείστον οι εκτρώσεις απαγορεύονται, τα ποσοστά παρέμειναν σχετικά αναλλοίωτα, στις 34 αμβλώσεις ανά 1.000 γυναίκες το 2014, σε σύγκριση με 33 την εποχή 1990-1994.

“Ήδη ξέρουμε ότι γύρω στα 300 εκατομμύρια δολάρια (262 εκατ. ευρώ) ξοδεύονται κάθε χρόνο για την θεραπεία επιπλοκών επισφαλών αμβλώσεων”, είπε η Μπέλα Γκανάτρα, επιστήμονας του ΠΟΥ η οποία εργάστηκε πάνω στην έρευνα.

Πρόσθεσε ότι τα ψηλά ποσοστά αμβλώσεων σε αναπτυσσόμενες χώρες δείχνουν την ανάγκη βελτίωσης πρόσβασης σε αποτελεσματική αντισύλληψη. “Η επένδυση σε σύγχρονες αντισυλληπτικές μεθόδους θα κόστιζε πολύ λιγότερο στις γυναίκες και τις κοινωνίες αντί να έχουν ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες και επισφαλείς αμβλώσεις”, τόνισε.
Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και αμβλώσεις στην Ελλάδα

Το 2017, κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης Τύπου, ο καθηγητής Μαιευτικής – Γυναικολογίας/ Παιδικής και Εφηβικής Γυναικολογίας, Ευθύμιος Δεληγεώρογλου και ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Οικογενειακού Προγραμματισμού, Νικόλαος Σαλάκος επισήμαναν την ανάγκη της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης των εφήβων, αναφερόμενοι σε λίγες υπάρχουσες μελέτες από τις οποίες φαίνεται πως περίπου οι μισές έφηβες ξεκινούν τη σεξουαλική τους ζωή πριν τα 17 έτη, ενώ υπάρχουν μελέτες που δείχνουν πως το 73% των εφήβων 14 έως 16 ετών, είχαν μιας κάποιας μορφής σεξουαλική δραστηριότητα. «Σε αυτό το ηλικιακό φάσμα, η νεαρή γυναίκα είναι ιδιαίτερα ευάλωτη και η έλλειψη εμπειρίας και συμβουλευτικής, γιγαντώνουν τον κίνδυνο τόσο των ανεπιθύμητων κυήσεων, όσο και αυτόν των Σεξουαλικώς Μεταδιδομένων Νοσημάτων (ΣΜΝ)», ανέφεραν οι επιστήμονες.

«Στην Ελλάδα», σημείωσαν, «δεν υπάρχουν συγκεκριμένα δεδομένα για τις τεχνητές εκτρώσεις, ωστόσο υπάρχουν αναφορές πως ο ετήσιος αριθμός τους κυμαίνεται μεταξύ 100.000-150.000, με το 20-25% αυτών, να αφορά νεαρά κορίτσια μικρότερα των 16 ετών».  Η διαπίστωση των επιστημόνων είναι ότι οι έφηβοι αγνοούν σε μεγάλο ποσοστό τις μεθόδους αντισύλληψης, ενώ οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί αδυνατούν να προσεγγίσουν τα παιδιά, τα οποία αντλούν ενημέρωση από τον «κολλητό» τους.   Η ενημέρωση των παιδιών πρέπει να ξεκινάει από την οικογένεια και το σχολείο επισημαίνουν οι ειδικοί, υπογραμμίζοντας την ανάγκη «εκπαίδευσης» γονέων και εκπαιδευτικών, ώστε να μπορούν να πλησιάσουν τα παιδιά και να τα ενημερώσουν σωστά. Επιπλέον υπογραμμίζουν την ανάγκη εισαγωγής μαθήματος αγωγής υγείας στα σχολεία. 
 Ο νόμος που ισχύει στην Ελλάδα

Το 1983, στην Ελλάδα πραγματοποιείται μια δυναμική εκστρατεία και ένας εντυπωσιακός αγώνας για τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων στη χώρα, µε πρωτοβουλία της Αυτόνομης Κίνησης Γυναικών. Μια ομάδα 500 γυναικών υπέγραψαν ότι είχαν κάνει µία ή περισσότερες εκτρώσεις, παρά την αντίθετη νομοθεσία. Από αυτές, 7 κλήθηκαν σε ανάκριση, γεγονός που πυροδότησε τα φεμινιστικά αισθήματα, και οδήγησε σε διαμαρτυρία στα Προπύλαια, με τα χαρακτηριστικά συνθήματα “Έξω οι νόμοι από το κορμί µας” και “Όλες είμαστε παράνομες”. Έτσι, το 1986 υπερψηφίστηκε στην Ελλάδα σχετικό νομοσχέδιο.

Σύμφωνα με το νόμο, στην Ελλάδα η άμβλωση επιτρέπεται υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Ο Ποινικός Κώδικας στο άρθρο 304 επιτρέπει την έκτρωση (τεχνητή διακοπή της κύησης) μόνο με τη συναίνεση της εγκύου και μόνο από γιατρό μαιευτήρα – γυναικολόγο, με τη συμμετοχή αναισθησιολόγου σε οργανωμένη νοσηλευτική μονάδα στις ακόλουθες περιπτώσεις:

    Εντός των πρώτων 12 εβδομάδων της κύησης σε κάθε περίπτωση
    Εντός των πρώτων 24 εβδομάδων, αν υπάρχουν ενδείξεις σοβαρής ανωμαλίας του εμβρύου που επάγονται τη γέννηση παθολογικού νεογνού
    Εντός των πρώτων 19 εβδομάδων, αν η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα βιασμού, αποπλάνησης ανήλικης, αιμομιξίας ή κατάχρησης γυναίκας ανίκανης να αντισταθεί
    Χωρίς χρονικό περιορισμό, αν υπάρχει αναπότρεπτος κίνδυνος  για τη ζωή της εγκύου ή κίνδυνος σοβαρής και διαρκούς βλάβης της σωματικής ή ψυχικής υγείας της, βεβαιωμένος από αντίστοιχο ιατρό (στην περίπτωση αυτή ο όρος “έκτρωση” χρησιμοποιείται σε διακοπή που επισυμβαίνει πριν την 24η εβδομάδα). Επίσης σε αυτήν την κατηγορία εμπίπτει και η περίπτωση έκτρωσης εμβρύου με αποδεδειγμένες σοβαρές δυσλειτουργίες.

Η ανακοίνωση της Γενικής Γραμματείας Iσότητας: Αδιαμφισβήτητο το δικαίωμα στην άμβλωση

Στο νομικά κατοχυρωμένο δικαίωμα κάθε γυναίκας στην άμβλωση αναφέρεται η γγ Ισότητας, Μαρία Συρεγγέλα, σε ανακοίνωσή της, σχετικά με τις αφίσες του κινήματος «Αφήστε με να ζήσω», οι οποίες έχουν περιεχόμενο κατά των αμβλώσεων και αναρτήθηκαν σε σταθμούς του μετρό.

Η κ. Συρεγγέλα τονίζει ότι το δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση είναι αδιαμφισβήτητο και τάσσεται υπέρ «της απόφασης του υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, κ. Καραμανλή, να αποσύρει τη συγκεκριμένη καμπάνια από τους σταθμούς του μετρό».

Στη σχετική ανακοίνωση επισημαίνεται, ακόμη, ότι «η πληροφόρηση και η ευαισθητοποίηση του κοινού οφείλουν να βασίζονται στον σεβασμό, την αντικειμενικότητα και την υπευθυνότητα».

Πηγές: ΠΟΥ, ΑΠΕ-ΜΠΕ,The Lancet, Ινστιτούτο Guttmacher

Φωτογραφίες: Reuters, αρχείο